„Ludzie ludziom zgotowali ten los…” - Zofia Nałkowska, „Medaliony”

Geneza II wojny światowej

Po zakończeniu I wojny światowej, wbrew oczekiwaniom autorów ładu wersalskiego, nie doszło do stworzenia trwałych podstaw pokoju i stabilności. Nieuchronność wybuchu kolejnego konfliktu o zasięgu globalnym wynikała przede wszystkim z nieuregulowania szeregu problemów natury politycznej oraz niesprawiedliwych – w opinii niektórych państw – traktatów pokojowych, często opartych na arbitralnych rozwiązaniach nieuwzględniających stanu faktycznego. Problemy, niezależnie od kwestii porozumień pokojowych, nie dotyczyły wyłącznie rozliczeń po zakończeniu wojny i nie były unikatowe dla państw europejskich. Nie należy bowiem zapominać o gwałtownych zmianach społecznych, politycznych, gospodarczych, które zachodziły w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wybuch II wojny światowej był konsekwencją zarówno wieloletnich sporów międzynarodowych, jak i radykalizacji społeczeństw, co zaowocowało wykształceniem totalitarnych doktryn dążących do konfrontacji, także militarnej. Powstanie ruchu nazistów w Niemczech, faszystów we Włoszech, upadek caratu i rządy bolszewików, ekspansja terytorialna Związku Radzieckiego oraz militaryzacja Japonii złożyły się na obraz świata targanego licznymi konfliktami i pogrążającego się w chaosie. Kruchy ład wypracowany po I wojnie światowej nie mógł przetrwać próby czasu, także ze względu na słabość systemów zabezpieczających pokojowe współistnienie państw i narodów, do czego przyczyniły się błędy polityki „łagodzenia” oraz nieuregulowane kwestie granic stanowiące problem przede wszystkim Europy.

Część problemów dotyczyła także Polski. II RP, państwo młode, odbudowujące się po 123 latach zaborów, także borykało się z kłopotami wewnętrznymi oraz trudnymi relacjami z sąsiadami. Należy podkreślić, że omawianie genezy, a w jej ramach bezpośrednich przyczyn wybuchu II wojny światowej, wymaga szerokiego kontekstu, ale także dużego wyczucia historycznego, by dostrzec, jak skomplikowana i trudna była ówczesna sytuacja i jak wiele czynników należy wziąć pod uwagę. Zaprezentowane poniżej teksty umożliwią Czytelnikom zrozumienie procesów, które doprowadziły do największej tragedii w dziejach ludzkości. Artykuły obejmują wydarzenia z okresu dwudziestolecia międzywojennego pogrupowane chronologicznie.

 

Nowa Europa – sytuacja po I wojnie światowej


Wynik I wojny światowej – postanowienia traktatu wersalskiego


Sprawa Polski na konferencji wersalskiej


Gospodarcze i społeczne skutki I wojny światowej


Odrodzenie Polski – odzyskanie niepodległości


Burzliwa historia Śląska w czasie dwudziestolecia międzywojennego – autorstwa Mateusza Paszendy


Stosunki polsko-niemieckie w okresie dwudziestolecia międzywojennego


Niemcy po I wojnie światowej – rewolucja listopadowa i powstanie Republiki Weimarskiej


Hiperinflacja w Republice Weimarskiej


Historia Republiki Weimarskiej – od hiperinflacji do kryzysu ekonomicznego


Utworzenie i historia Ligi Narodów


Układ z Rapallo – początek współpracy niemiecko-radzieckiej


Marsz Czarnych Koszul na Rzym – dojście Mussoliniego do władzy we Włoszech


Naziści w Niemczech – historia powstania NSDAP


Pucz monachijski – nieudana próba zamachu stanu nazistów


Układ z Locarno – rewizja porządku wersalskiego


Kryzys ekonomiczny – Wielki Kryzys lat dwudziestych


Nastroje społeczne w okresie dwudziestolecia


Kryzys demokracji i wzrost autorytaryzmu w dwudziestoleciu międzywojennym


Antysemityzm w Europie w okresie dwudziestolecia międzywojennego


Mandżuria i Cesarstwo Mandżukuo – wojna i okupacja


Droga nazistów do władzy – jak Hitler został kanclerzem


Dlaczego Niemcy wybrali Hitlera? Przyczyny zwycięstwa nazistów


Podpalenie Reichstagu i prześladowania przeciwników politycznych


Noc długich noży – śmierć Ernsta Röhma i rozprawa z opozycją


Niemiecka polityka względem ludności żydowskiej


Ustawy norymberskie – nazistowskie prawo dyskryminujące Żydów


Remilitaryzacja Nadrenii i rozbudowa niemieckiej armii


Wojna włosko-etiopska


Wojna domowa w Hiszpanii – preludium światowego konfliktu


Guernica – malarskie wyobrażenie wojny domowej w Hiszpanii


Dąbrowszczacy w wojnie domowej w Hiszpanii i sowieckie wsparcie dla republikanów


Wojna domowa w Hiszpanii – konsekwencje


Czym był pakt antykominternowski?


„Noc Kryształowa” – ataki na ludności żydowską


Przedwojenne sojusze – próby porozumienia w przededniu wojny


Czym była Mała Ententa?


Przedwojenne konflikty – punkty zapalne w Europie


Oś Berlin-Tokio-Rzym


Państwa Osi – sojusznicy Hitlera?


Błędy doktryny „łagodzenia” – krótkowzroczna polityka Zachodu


Aneksja Austrii – niemiecki „Anschluss”


Konferencja monachijska – świat ustępuje Hitlerowi


Zajęcie Zaolzia – kluczowy błąd przedwojennej polskiej dyplomacji?


Zajęcie Czechosłowacji przez wojska niemieckie


Działalność niemieckiej V kolumny na Górnym Śląsku a działalność wojewody Michała Grażyńskiego


Pakt Ribbentrop-Mołotow


Francuskie przygotowania do wojny


Brytyjczycy przed wojną


Amerykański izolacjonizm


Polska i jej przedwojenne relacje z sąsiadami – sojusznicy czy wrogowie?


Polityka zagraniczna Polski względem państw ościennych w świetle expose II RP


Plan obrony Polski przed niemiecką agresją


Polskie przygotowania do wojny


Polski system obrony powietrznej w 1939 roku


Porównanie możliwości bojowych Polski i Niemiec w 1939 roku


Żądania Niemiec względem Polski przed II wojną światową


Przyczyny wybuchu II wojny światowej


Informacje ogólne na temat przebiegu II wojny światowej


 

Zobacz także działy tematyczne:


Totalitaryzmy II wojny światowej


Historia nazizmu i nazistów


Polska w okresie dwudziestolecia międzywojennego