Administracja okupowanych przez Sowietów ziem polskich miała charakter przejściowy w związku z agresją III Rzeszy na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku. W konsekwencji zajęte wcześniej przez Sowietów wschodnie terytoria Polski znalazły się pod kontrolą hitlerowskich Niemiec. Obszar Galicji Wschodniej wszedł wówczas w skład Generalnego Gubernatorstwa.
Antypolska polityka
Jeszcze w trakcie kampanii przeciwko Polsce Niemcy i Związek Radziecki wytyczyły strefę wpływów, która przez blisko dwa lata wyznaczała granicę między dwoma państwami i granicę zasięgu okupacji. 28 września 1939 roku przedstawiciele okupujących Polskę mocarstw podpisali w Moskwie traktat o granicach i przyjaźni. Tereny podporządkowane Sowietom obejmowały ziemie położone na wschód od linii wytyczonej rzekami San-Pisa-Narew. Linia demarkacyjna została przesunięta na wschód w stosunku do pierwotnych ustaleń sierpniowego paktu Ribbentrop-Mołotow. Za cenę ustępstw w okupowanej Polsce ZSRR miał otrzymać Litwę. W efekcie pod kontrolą ZSRR znalazło się ok. 200 tys. km2 przedwojennej Polski zamieszkiwanych przez ponad 13,5 mln ludzi. Warto podkreślić, że mieszkańcy tych ziem stanowili silnie zróżnicowaną mieszankę etniczną, a odsetek Polaków i Ukraińców był zbliżony. Sowieci starali się podtrzymać fikcję niezależności okupowanych przez Armię Czerwoną obszarów i 22 października 1939 roku przeprowadzili wybory do Zgromadzenia Narodowego Ukrainy Zachodniej i Białorusi Zachodniej, jak nazywano podbite ziemie polskie. Ich wynik był zgodny z radzieckimi standardami demokracji – głosującym pozostawiono do wyboru jedynie kandydatów partii komunistycznej, jawnie kolaborujących z ZSRR. Polaków zmuszano do oddawania głosów na listę komunistów, a nad przebiegiem głosowania i liczeniem głosów czuwał radziecki aparat represji z funkcjonariuszami NKWD na czele. Wyłonione w ten sposób władze natychmiast zgłosiły chęć włączenia terytoriów w skład Związku Radzieckiego. W listopadzie ziemie polskie zostały przekazane pod zarząd Ukraińskiej i Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a więc formalnie znalazły się w granicach ZSRR.
Konsekwencją włączenia ziem polskich do ZSRR było nadanie ich mieszkańcom obywatelstwa radzieckiego. Rozpoczęło to sowiecką politykę wynaradawiania ziem polskich i prześladowania ludności polskiej. Szczególny terror dotknął przedstawicieli wojska i inteligencji. Polaków masowo aresztowano i wywożono do odległych obozów koncentracyjnych systemu Gułag. NKWD uśmiercała opornych, jak w przypadku więźniów obozów jenieckich w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, których rozstrzelano m.in. w Lesie Katyńskim i pod Charkowem. W latach 1939-1941 deportowano też ok. 1 mln Polaków, których następnie umieszczano albo w obozach pracy, albo na obszarach kolonizowanych odznaczających się fatalnymi warunkami życia. Zbrodnie radzieckie na okupowanych terytoriach Polski wpisywały się w stalinowskie rządy terroru i bezwzględny sowiecki system totalitarny.
Fotografia: żołnierze niemieccy oglądają radzieckie samochody pancerne BA-10. Gdzieś w Polsce, wrzesień 1939 roku (NAC).
